ISSN: 2657-800X
search
Iustitia et Pax osculatæ sunt

Na miedziorycie Johanna Georga Bergmüllera (1688-1762)  z 1723 r., będącym dodatkiem do księgi o teorii proporcji pt. Antropometria, Iustitia i Pax siedzą na tronie, związani miłosnym uczuciem, niemal w pocałunku. Pax trzyma w ręku laskę Merkurego, czyli znak dyplomacji oraz gałązkę oliwną. Z kolei Iustitia ma dłoń na kuli ziemskiej – symbolika uzdrawiającej sprawiedliwości dla Ziemi, na której usiadł gołąb z gałązką oliwną – symbol pokoju. Za tronem widoczny jest chłopiec z wiązką symbolizującą jedność. Nad głowami Paxu i Iustitii Chronos trzyma koronę z gwiazdami i napisem „Horum Auxilio” (z pomocą tych), co oznacza, że z pomocą Iustitii o Paxu  może on wszystko zmienić na lepsze. Po lewej stronie Fortuna, która  wysypuje róg obfitości, zaś z góry wieją przychylne, przyjazne wiatry. Z lewej na dole dwa aniołki ozdabiają popiersie Minerwy wieńcem laurowym oraz girlandą. Bogini sztuki, ale też nauki i mądrości. 

Tytuł miedziorytu jest zaczerpnięty z Biblii, z Psalmu 84 wers 11, ale jego treść wyraża się w wizji, że nad Europą (światem) zapanuje pokój i sprawiedliwość, a to dzięki szacunkowi wzajemnemu (dyplomacji). Tak można tłumaczyć dzieło Bergmüllera. Wizja jest jednak głębsza i ponadczasowa. By ją w pełni zrozumieć należy wskazać alternatywę, którą także stworzył Bergmüller – jako następny miedzioryt stanowiący dodatek do Antropometri, który w nawiązaniu do Księgi Jeremiasza z Biblii (Jr 46, 17) zatytułował Tumultum adduxit Tempus. Ukazuje on stan kłótni, wojen, zniszczenia, gdzie panuje zazdrość, chciwość, nienawiść, a Discordia – bogini niezgody z wężowatymi włosami – podpala kulę ziemską. Piękno i sztuka są niezauważane. Ten stan prowadzi do nędzy i śmierci. Fortuna i szczęście uciekają. Wówczas był to zapewne komentarz do walki Francji i Hiszpanii o panowanie nad światem, ale czy treść wyrażona w rycinach nie jest trawle aktualna?

Pokój i Sprawiedliwość zapanują dopiero wówczas, gdy z szacunkiem, podmiotowo i empatycznie będziemy odnosić się do innych; gdy zrozumiemy, że trwanie w przekonaniu, że racja jest tylko jedna, to prosta droga do Tumultum adduxit Tempus i oddalanie się od harmonii, piękna i mądrości wyrażonej w rycinie Iustitia et Pax osculatæ sunt.

AJR